DigComp 3.0 Yayımlandı! Dijital Yeterlilik Çerçevesi Nedir ve Sürüm Değişimleri Ne Anlatıyor?

Özet

Dijital teknolojilerin günlük yaşam, eğitim ve iş dünyası üzerindeki etkisi giderek artmaktadır. Bireylerin yalnızca teknolojiyi kullanabilmesi yeterli değildir; aynı zamanda onu eleştirel, güvenli ve etik bir şekilde değerlendirebilme becerisi de temel bir yeterlilik hâline gelmiştir (Ferrari, 2013; Punie, Kluzer & Vuorikari, 2022). Avrupa Komisyonu tarafından geliştirilen Dijital Yetkinlik Çerçevesi (DigComp), bireylerin sahip olması gereken dijital bilgi, beceri ve tutumları tanımlayan ortak bir referans sunmaktadır (Cosgrove & Cachia, 2025; European Commission, Joint Research Centre [JRC], 2016).

DigComp, zaman içerisinde güncellenmiş ve dijital dönüşümün yeni boyutlarını kapsayacak şekilde genişletilmiştir. En güncel sürüm olan DigComp 3.0, özellikle yapay zekâ, dijital refah, etik teknoloji kullanımı ve algoritmik farkındalık gibi çağdaş konuları çerçeveye entegre etmesiyle öne çıkmaktadır (Cosgrove & Cachia, 2025; European Commission, JRC, 2025).

Giriş

Dijital ortamlar giderek daha karmaşık bir yapıya bürünmektedir. Bilgiye erişim ve doğrulama, çevrimiçi güvenlik, dijital içerik üretimi, iş birliği ve yapay zekâ tabanlı sistemlerle etkileşim artık tüm bireyler için temel gereklilikler arasında yer almaktadır (European Commission, JRC, 2022; European Union, 2023). Bu bağlamda dijital yeterlilik, yalnızca teknik becerilerle sınırlı olmayıp bilişsel, sosyal ve etik boyutları da içeren bütüncül bir kavram olarak değerlendirilmektedir (Ferrari, 2013; Punie, Kluzer & Vuorikari, 2022).

Avrupa Birliği, bu ihtiyacı erken dönemde fark ederek vatandaşların dijital yeterliliklerini tanımlamak, ölçmek ve geliştirmek amacıyla DigComp – Dijital Yetkinlik Çerçevesini geliştirmiştir (European Commission, JRC, 2016). Günümüzde DigComp, eğitimden istihdama, bireysel gelişimden kamu politikalarına kadar geniş bir alanda başvurulan temel bir referans çerçevesi niteliği taşımaktadır (Cosgrove & Cachia, 2025; European Commission, JRC, 2025).

 Kavramsal Çerçeve: DigComp ve Sürüm Gelişimleri

DigComp Nedir?

Dijital Yetkinlik Çerçevesi (DigComp), Avrupa Komisyonu’nun Ortak Araştırma Merkezi (Joint Research Centre – JRC) tarafından geliştirilmiş olup, tüm vatandaşlar için dijital yeterlilikleri tanımlayan kapsamlı bir referans çerçevedir (Ferrari, 2013; European Commission, JRC, 2016). DigComp, bireylerin dijital toplumda etkin, güvenli ve sorumlu bir şekilde yer alabilmeleri için gerekli bilgi, beceri ve tutumları ortaya koyar (Cosgrove & Cachia, 2025).

DigComp, dijital teknolojilerdeki hızlı değişim, toplumsal ihtiyaçlar ve politika öncelikleri doğrultusunda sürekli güncellenen dinamik bir yapıya sahiptir. Bu nedenle DigComp sürümleri yalnızca sayısal güncellemeleri değil, dijital yeterliliklere bakış açısındaki dönüşümü de yansıtır (Punie, Kluzer & Vuorikari, 2022).

DigComp, dijital yeterlilikleri beş ana alanda yapılandırır:

• Bilgi ve veri okuryazarlığı

• İletişim ve iş birliği

• Dijital içerik oluşturma

• Güvenlik

• Problem çözme

Bu alanlar altında toplam 21 yetkinlik tanımlanmakta ve her biri için farklı yeterlilik düzeyleri ve öğrenme çıktıları sunulmaktadır (Ferrari, 2013; Carretero Gomez, Vuorikari & Punie, 2017).

DigComp 1.0 (2013): Ortak Bir Dijital Yeterlilik Dili

Amaç ve Katkısı

DigComp 1.0, Avrupa genelinde dijital yeterlilikler konusunda ortak bir dil ve standart oluşturma ihtiyacından doğmuştur (Ferrari, 2013). O dönemde dijital beceriler ülkeler ve kurumlar arasında parçalı ve belirsiz bir şekilde ele alınmakta, bu da eğitim ve politika çalışmalarında tutarsızlık yaratmaktaydı. Bu sürüm, bireylerin temel dijital araçları kullanabilmesini, bilgiye erişebilmesini ve çevrimiçi güvenliğini sağlamayı hedeflemiş; Avrupa çapında dijital beceriler için asgari bir çerçeve sunmuş ve ortak bir anlayış oluşturmuştur (Ferrari, 2013).

Ayrıca, bireylerin dijital ortamda etkin, güvenli ve sorumlu davranış geliştirmeleri için temel bir referans çerçeve işlevi görmüştür (Ferrari, 2013; Punie, Kluzer & Vuorikari, 2022).

Yapı ve İçerik

DigComp 1.0, dijital yeterlilikleri beş ana alan ve 21 yetkinlik altında yapılandırmıştır (Ferrari, 2013):

1. Bilgi ve Veri Okuryazarlığı

• Bilgiyi arama ve erişme

• Bilgiyi değerlendirme ve doğruluğunu sorgulama

• Bilgi ve veri kaynaklarını organize etme

• Bilgiyi etkili şekilde kullanma ve paylaşma

2. İletişim ve İş Birliği

• Çevrimiçi iletişim araçlarını kullanma

• Dijital ortamda iş birliği yapma ve grup çalışmalarına katılma

• Dijital kimlik ve itibar yönetimi

• Çevrimiçi topluluklara ve sosyal ağlara katılım

• Dijital araçlarla iletişimde etik davranış gösterme

3. Dijital İçerik Oluşturma

• Farklı formatlarda içerik üretme ve düzenleme

• Dijital içerik üretiminde yaratıcı ve eleştirel düşünme

• Telif hakları ve lisanslama konularına dikkat etme

• İçerikleri paylaşma ve yayımlama

4. Güvenlik

• Kişisel verileri koruma

• Şifre ve kimlik yönetimi

• Temel çevrimiçi güvenlik farkındalığı

• Dijital aygıt ve veri güvenliği

• Sağlıklı ve sorumlu çevrimiçi davranışlar

5. Problem Çözme

• Dijital araçlarla sorunları tanımlama ve çözme

• Basit teknik problemlere çözüm üretme

• Yardım arama ve destek alma

Önemi

Bu sürüm, Avrupa genelinde dijital yeterlilikler için ilk kapsamlı referans çerçeve olmuştur (Ferrari, 2013). Bireylerin dijital dünyada temel beceriler kazanmasını sağlayarak, eğitim, istihdam ve politika alanlarında ortak bir anlayışın oluşmasına katkıda bulunmuştur. Ayrıca, DigComp 1.0, sonraki sürümlerin temelini oluşturarak dijital yeterliliklerin sistematik bir şekilde değerlendirilmesine olanak sağlamıştır (Ferrari, 2013; Punie, Kluzer & Vuorikari, 2022).

DigComp 2.0 (2016): Kavramsal Netleşme ve Güncelleme

Amaç ve Katkısı

DigComp 2.0, 1.0’ın uygulamada sağladığı geri bildirimler ve dijital teknolojilerdeki hızlı değişim doğrultusunda geliştirilmiştir (European Commission, JRC, 2016; Ferrari, 2013). Bu sürümün temel amacı, dijital yeterliliklerin kavramsal olarak daha net tanımlanması, açıklamaların sadeleştirilmesi ve çerçevenin farklı bağlamlarda (eğitim, istihdam, politika) tutarlı ve karşılaştırılabilir biçimde kullanılmasını sağlamaktır (Punie, Kluzer & Vuorikari, 2022). Ayrıca dijital güvenlik, veri koruma ve çevrimiçi risklere daha fazla vurgu yaparak bireylerin güvenli dijital davranış geliştirmelerini desteklemiştir (European Commission, JRC, 2016).

Yenilikler

• Yetkinlik tanımlarının sadeleştirilmesi ve kavramsal açıklamaların güncellenmesi

• Dijital güvenlik ve veri koruma konularına daha güçlü vurgu

• Çerçevenin farklı uygulama alanlarında (eğitim, iş dünyası, politika) kullanılabilirliğinin artırılması

• Dijital yeterliliklerin karşılaştırılabilir ve standardize edilebilir hâle getirilmesi

Önemi

Bu sürüm, DigComp’ın uygulamada etkinliğini artırmış, Avrupa genelinde dijital yeterlilikler için standart bir referans olmasını sağlamış ve çerçevenin eğitim ve politika alanlarında tutarlı bir şekilde kullanılmasına zemin hazırlamıştır (Cosgrove & Cachia, 2025; European Commission, JRC, 2016).

DigComp 2.1 (2017): Yeterlilik Seviyeleri ve Ölçülebilirlik

Amaç ve Katkısı

DigComp 2.1, dijital yeterliliklerin yalnızca tanımlanmasının yeterli olmadığını, aynı zamanda ölçülebilir ve değerlendirebilir olması gerektiğini göstermiştir (European Commission, JRC, 2017). Bu sürüm, bireylerin dijital becerilerini somut kriterlerle değerlendirebilmek için geliştirilmiş ve eğitim programları, sertifikasyon sistemleri ve bireysel yeterlilik değerlendirmeleri için güçlü bir temel oluşturmuştur (Ferrari, 2013; Punie, Kluzer & Vuorikari, 2022).

Yenilikler

• 8 farklı yeterlilik seviyesi tanımlanmıştır; temel görevleri rehberlikle yapabilme, bağımsız çalışma, karmaşık görevlerde çözüm üretme ve başkalarına rehberlik etme boyutları ölçülebilir hâle gelmiştir

• Eğitim kurumları ve sertifikasyon sistemleri için ölçülebilir bir çerçeve sunulmuştur

• Bireylerin dijital yeterliliklerini izleyebilmelerine ve geliştirebilmelerine olanak sağlayacak bir standart oluşturulmuştur

Önemi

Bu sürüm, dijital yeterliliklerin ölçülebilir, izlenebilir ve geliştirilebilir olmasını sağlamış, DigComp’ı eğitim ve sertifikasyon sistemlerinde kritik bir referans hâline getirmiştir. Ayrıca bireylerin kendi dijital gelişimlerini değerlendirmeleri ve planlamaları için güvenilir bir temel sunmuştur (Cosgrove & Cachia, 2025; European Commission, JRC, 2017).

DigComp 2.2 (2022): Güncel Riskler ve Yanlış Bilgi Odağı

Amaç ve Katkısı

DigComp 2.2, dijital ortamda sosyal medya, algoritmik içerik akışları ve bilgi kirliliği gibi güncel risklerin artması üzerine geliştirilmiştir (European Commission, JRC, 2022). Bu sürüm, bireylerin eleştirel dijital okuryazarlığını güçlendirmek, yanlış bilgi ve dezenformasyona karşı farkındalığı artırmak ve etik çevrimiçi davranışları desteklemek amacıyla tasarlanmıştır (Punie, Kluzer & Vuorikari, 2022; Cosgrove & Cachia, 2025).

Yenilikler

• Yanlış bilgi ve dezenformasyon konularının güçlendirilmesi

• Dijital içeriklerin güvenilirliğini değerlendirme becerilerinin ayrıntılandırılması

• Çevrimiçi davranış, etik ve sorumluluk konularının görünürlüğünün artırılması

• Sosyal medya ve algoritmik içerik akışları bağlamında bireylerin bilinçli dijital etkileşim geliştirmesini destekleyen örnekler eklenmesi

Önemi

Bu sürüm, bireylerin dijital dünyada eleştirel düşünme, güvenli ve etik davranış geliştirme yetkinliklerini artırmış ve güncel dijital risklere karşı dirençli bir birey yapısının oluşturulmasına katkı sağlamıştır (European Commission, JRC, 2022; Cosgrove & Cachia, 2025). DigComp 2.2, özellikle sosyal medya ve dijital bilgi okuryazarlığı bağlamında, bireylerin bilinçli ve sorumlu dijital katılımını destekleyen temel bir referans çerçeve olmuştur.

DigComp 3.0 (Güncel Sürüm): Yapay Zekâ, Dijital Refah ve Etik Teknoloji Odağı

Amaç ve Katkısı

DigComp 3.0, dijital teknolojiler ve toplumsal ihtiyaçların hızla değişmesi doğrultusunda geliştirilen en güncel sürümdür (European Commission, JRC, 2025; Cosgrove & Cachia, 2025). Bu sürüm, bireylerin dijital dünyada yalnızca teknik becerilere sahip olmalarını değil, aynı zamanda eleştirel, etik ve bilinçli dijital davranışlar geliştirmelerini desteklemeyi amaçlamaktadır (Punie, Kluzer & Vuorikari, 2022). Özellikle yapay zekâ, algoritmik farkındalık, dijital refah, etik teknoloji kullanımı ve veri etiği gibi çağdaş konular çerçevenin merkezine taşınmıştır (European Commission, JRC, 2025).

Yenilikler

• Yapay zekâ ve algoritmik farkındalık: Bireylerin algoritmik karar süreçlerini anlaması ve dijital sistemlerin mantığını değerlendirebilmesi teşvik edilmektedir

• Dijital refah ve sürdürülebilir teknoloji kullanımı: Dijital yaşam dengesi, çevrimiçi davranışların psikolojik etkileri ve teknolojiyi bilinçli kullanma konuları eklenmiştir.

• Etik ve sorumlu dijital davranış: Çevrimiçi ortamda etik ilkeler doğrultusunda hareket etme ve veri etiğine dikkat etme becerileri ön plana çıkarılmıştır.

• Gelişmiş içerik üretim ve paylaşım becerileri: Dijital içeriklerin güvenilirliğini değerlendirme ve sorumlu paylaşma becerileri ayrıntılandırılmıştır.

• Bireysel ve toplumsal etki farkındalığı: Dijital teknolojilerin birey ve toplum üzerindeki etkilerini anlama ve buna göre davranış geliştirme vurgulanmıştır.

Önemi

DigComp 3.0, dijital yeterlilikleri yalnızca teknik beceri setleri olarak değil, bilişsel, sosyal ve etik boyutlarıyla bütüncül bir yetkinlik profili olarak ele almaktadır (Cosgrove & Cachia, 2025; Punie, Kluzer & Vuorikari, 2022). Bu sürüm, bireylerin modern dijital ekosistemde güvenli, etik ve bilinçli katılım sağlamasına olanak tanırken; eğitim programları, politika geliştirme, istihdam ve bireysel gelişim alanlarında çağdaş ihtiyaçlara uygun güncel bir referans çerçeve sunmaktadır (European Commission, JRC, 2025).

Tablo 1
DigComp Sürümleri Arası Genel Değişim

Not. Veriler Cosgrove ve Cachia (2025) ile European Commission, Joint Research Centre (2022) kaynaklarından derlenmiştir.

Tablo 2
Beş Ana Yetkinlik Alanı ve 21 Yetkinlik

Not. Veriler Ferrari (2013) ile European Commission, Joint Research Centre (n.d.) kaynaklarından derlenmiştir.

Sonuç

DigComp – Dijital Yetkinlik Çerçevesi, 2013’te yayımlanan 1.0 sürümünden 2025’teki 3.0 sürümüne kadar dijital becerilerin kapsamını ve derinliğini sürekli geliştirmiştir (Ferrari, 2013; Cosgrove & Cachia, 2025). İlk sürüm temel dijital araç kullanımını ve güvenli çevrimiçi davranışları tanımlarken; sonraki sürümler ölçülebilir yeterlilikler, dijital riskler ve etik farkındalık gibi konuları eklemiştir (European Commission, JRC, 2022).

3.0 sürümü ile yapay zekâ, algoritmalar, dijital refah ve insan-merkezli etik kullanım çerçevenin merkezine yerleşmiş, DigComp artık sadece bireysel beceriler için değil, eğitim, iş dünyası ve kamu politikaları için de kapsamlı bir rehber hâline gelmiştir (European Commission, JRC, 2025; Cosgrove & Cachia, 2025).

Kısaca, DigComp dijital çağın gereksinimlerine yanıt veren, esnek ve güncel bir dijital yeterlilik çerçevesidir (European Union, 2023).

Kaynakça

Carretero, S., Vuorikari, R., & Punie, Y. (2017). DigComp 2.1: The Digital Competence Framework for Citizens with Eight Proficiency Levels and Examples of Use. Publications Office of the European Union. https://data.europa.eu/doi/10.2760/38842

Cosgrove, J., & Cachia, R. (2025). DigComp 3.0: European Digital Competence Framework (5th ed.). Publications Office of the European Union. https://data.europa.eu/doi/10.2760/0001149

European Commission, Joint Research Centre (JRC). (2022). DigComp 2.2: The Digital Competence Framework for Citizens (EUR 31006 EN). Publications Office of the European Union. https://data.europa.eu/doi/10.2760/115376

European Commission, Joint Research Centre (JRC). (n.d.-a). Digital Competence Framework (DigComp) – EU Science Hub. https://joint-research-centre.ec.europa.eu/projects-and-activities/education-and-training/digital-transformation-education/digital-competence-framework-digcomp_en

European Commission, Joint Research Centre (JRC). (n.d.-b). DigComp 3.0 resources. https://joint-research-centre.ec.europa.eu/projects-and-activities/education-and-training/digital-transformation-education/digital-competence-framework-digcomp/digcomp-30-resources_en

European Commission. (2022, March 22). Digital Competences Framework (DigComp 2.2) update published. https://employment-social-affairs.ec.europa.eu/news/digital-competences-framework-digcomp-22-update-published-2022-03-22_en

European Union. (2023). Digital Competence Framework for Citizens (DigComp). https://entrepreneurship4all.eu/digital-competence-framework-for-citizens/

Ferrari, A. (2013). DIGCOMP: A framework for developing and understanding digital competence in Europe. Publications Office of the European Union. https://data.europa.eu/doi/10.2788/52966

Joint Research Centre. (n.d.). DigComp 3.0: European Digital Competence Framework [Information leaflet]. Publications Office of the European Union.

Vuorikari, R., Punie, Y., Carretero, S., & Van den Brande, G. (2016). DigComp 2.0: The Digital Competence Framework for Citizens. Publications Office of the European Union. https://data.europa.eu/doi/10.2791/11517

Vuorikari, R., Kluzer, S., & Punie, Y. (2022). DigComp 2.2: The Digital Competence Framework for Citizens – With New Examples of Knowledge, Skills and Attitudes. Publications Office of the European Union. https://data.europa.eu/doi/10.2760/115376

🛡️ Atıf ve Uzmanlık Serileri

Yazar: Büşra Kirencioğlu

Bu çalışma, DigComp 3.0 çerçevesi ve 2025 JRC verileri temel alınarak Büşra Kirencioğlu tarafından kaleme alınmıştır.

🎓 Yazarın Özel Serileri:

Mikro Yeterlilikler Yazı Dizisi:

• Bölüm 1: Geleceğin Eğitimi İçin Bir Pusula
• Bölüm 6: Yolculuk Şimdi Başlıyor (Kapanış)

Temel Çerçeveler:

• DigComp: Dijital Yeterlilik Çerçeveleri Ailesi

🔍 Tamamlayıcı Rehberler:

Dijital dönüşüm ve pedagojik standartlar için diğer önemli kaynaklarımız:

• ISTE Standartları Rehberi
• PEGI Derecelendirme Sistemi

Bu eser, Creative Commons 4.0 (BY-NC-SA) ile lisanslanmıştır.

© 2025 Açık Mektep