Eğitim Kurumları İçin Yol Haritası: Başarılı Bir Mikro Yeterlilik Programı Nasıl Tasarlanır?

Özet

Mikro yeterlilik ekosisteminin başarısı, arz tarafını temsil eden eğitim kurumlarının nitelikli ve bütüncül program tasarlayabilmesine bağlıdır. Bu teknik inceleme yazısı, TAIEX Çalıştayı çıktıları ışığında; üniversiteler ve eğitim sağlayıcılarının kurumsal hazırlık süreçlerini, yetişkin eğitimi ilkelerini, veri güvenliği standartlarını ve sektörle ortak tasarım modellerini uygulamaya dönük bir yol haritası olarak ele almaktadır.

1. Giriş: Sadece “Dersi Bölmek” Yeterli Değil

Mikro yeterlilikler konusunda eğitim kurumlarının düştüğü en yaygın yanılgı, mevcut derslerin küçük parçalara ayrılmasının yeterli olacağı düşüncesidir. Oysa TAIEX Çalıştayı’ndaki uzmanlara göre mikro yeterlilik, müfredatın sadeleştirilmiş hâli değil; iş gücü piyasasının doğrudan talep ettiği becerilere karşılık veren yeni bir öğrenme birimidir. Dolayısıyla tasarım, geleneksel akademik yaklaşımdan tamamen farklı bir mimari gerektirir.

2. Kurumsal Hazırlık ve Sorumluluk

Gamze Çelik (Yükseköğretim Kalite Kurulu), her kurumun mikro yeterlilik sunmak zorunda olmadığını; sunacak olanların ise önce kendi kapasitelerini sorgulaması gerektiğini vurgulamaktadır (Çelik, 2025). Bu hazırlık üç eksende değerlendirilmelidir:

Stratejik Uyum

Programın kurumun misyonu, vizyonu ve akademik öncelikleriyle uyumlu olup olmadığı netleşmelidir. Mikro yeterlilikler, sadece gelir modeli amacıyla tasarlandığında sürdürülebilirlik riske girer.

Kapasite Analizi

• Eğitim teknolojileri altyapısı

• İnsan kaynağı (eğitmen, ölçme-değerlendirme uzmanı, BT personeli)

• Finansal sürdürülebilirlik

Bu üç unsurun mikro yeterliliklerin gerektirdiği esnekliğe uygun olması gerekir.

İç Kalite Güvencesi

Modüler, hızlı güncellenen ve sektör bağlantılı bir yapının kurum içi kalite süreçleriyle uyumlu olması için denetim mekanizmalarının yeniden tasarlanması gerekmektedir.

3. Tasarım Felsefesi: Pedagojiden Çok Andragoji

Cem Babadoğan’ın altını çizdiği gibi mikro yeterlilikler çoğunlukla çalışan yetişkinlere yöneliktir (Babadoğan, 2025). Bu nedenle tasarımın merkezine “andragoji” ilkeleri yerleştirilmelidir. Yetişkin öğrenenlerin ihtiyaçları ve motivasyonları sistematik olarak gözetilmeden etkili bir program üretmek mümkün değildir.

Temel Andragoji İlkeleri

• İhtiyaç Odaklılık: Yetişkin öğrenen “Bu bana işimde ne sağlayacak?” sorusuna net bir yanıt bekler.

• Esneklik: Asenkron öğrenme, hibrit modeller ve zaman/mekân bağımsız erişim zorunludur.

• Deneyim Temelli Öğrenme: Yetişkinin geçmiş deneyimi göz ardı edilmemeli; içerik bu deneyimin üzerine inşa edilmelidir.

Bu ilkeler, mikro yeterlilik programlarının kısa ama yüksek etkili olmasını sağlar.

4. Teknik Altyapı: Veri Güvenliği, KVKK Uyumu ve Dijital Saklama

Gamze Çelik’in dikkat çektiği üzere, mikro yeterlilikler doğası gereği dijital varlıklardır. Bu nedenle teknik mimari tasarımın merkezinde yer almalıdır (Çelik, 2025).

KVKK Uyumu

• Kişisel verilerin toplanma amacı

• Saklama süresi

• Üçüncü taraflarla (işveren, platformlar vb.) paylaşım koşulları

Tüm bu süreçler şeffaf şekilde tanımlanmalıdır.

Dijital Saklama ve Doğrulanabilirlik

Bir kurum kapanmış olsa bile verilen rozet ve sertifikaların doğrulanabilir kalması gerekir. Bu nedenle:

• Blokzincir tabanlı sistemler

• Güvenli merkezi veri havuzları

• Uzun dönemli erişim protokolleri

gibi teknolojiler tercih edilmelidir.

Değerlendirme Verilerinin Yönetimi

Özellikle ölçme-değerlendirme süreçlerinde kullanılan rubrikler, kriterler ve kayıtların da aynı veri koruma ilkelerine göre saklanması gerekir.

5. Sektörle Birlikte Tasarlamak (Co-Design): Başarının Anahtarı

Manuela Bonacci’nin vurguladığı üzere, İrlanda ve Finlandiya gibi ülkelerde başarının kaynağı mikro yeterliliklerin akademik ortamlarda değil, sektör temsilcileriyle birlikte tasarlanmasıdır (Bonacci, 2025).

Co-Design Modelinin Temel Bileşenleri

• İhtiyaç Analizi: İş gücü piyasasında hangi becerinin eksik olduğunun sektörle birlikte tespit edilmesi.

• İçerik Tasarımı: Eğitim içeriğinin teorik değil, doğrudan uygulamayla ilişkili olması.

• Ölçme-Değerlendirme: İşveren temsilcileri, değerlendirme ölçütlerinin doğrulanmasına aktif olarak katkı sunmalıdır.

• Validasyon: Program sonunda verilen belgenin sektördeki işverenler tarafından tanınması garanti altına alınmalıdır.

Bu model, mikro yeterliliklerin iş piyasasında gerçek karşılığı olmasını sağlar.

6. Sonuç: Nitelik Nicelikten Önce Gelir

TAIEX Çalıştayı çıktıları, eğitim kurumları için mikro yeterliliklerin yeni bir pazarlama stratejisi değil; toplumsal sorumluluk gerektiren bir yenilik olduğunu göstermektedir. Başarılı bir mikro yeterlilik programı, “öğrenciye ne sunduğunuzla” değil, “o öğrencinin bu beceriyle ne başarabildiğiyle” ölçülür.

Eğitim kurumlarının diplomaya değil, doğrulanabilir beceriye odaklanan yeni ekosistemin gerçek aktörleri hâline gelmesi gerekmektedir.

Kaynakça

Babadoğan, C. (2025, 14 Kasım). Yetişkin eğitimi ve program tasarımı. TAIEX Çalıştayı, Ankara.

Bonacci, M. (2025, 13 Kasım). Sektörel işbirliği ve ortak tasarım. TAIEX Çalıştayı, Ankara.

Çelik, G. (2025, 13 Kasım). Mikro yeterliliklerin uygulanması, kurumsal kapasite ve veri güvenliği. TAIEX Çalıştayı, Ankara.